Αγελάδα ή Ιερή;

Ηρθε η ώρα της εικόνας. Μετά από τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, έμπρακτη και νομοθετική

κατάλυση του ψευδοδίπολου μνημόνιο - αντιμνημόνιο, η παρούσα κυβέρνηση, ακριβώς όπως και όλες οι προηγούμενες, αρχίζει την καθεστωτική πλέον, αυτοεικονογράφησή της. Θέλει προσοχή και μελέτη. Δεν πρόκειται να ξεμπερδέψει κανείς εύκολα με τις επιπτώσεις και τα αποτελέσματά της, επειδή θα πετάξει ένα «φύκια για μεταξωτές κορδέλες» ή επειδή θα αναλωθεί στην κατάδειξη των αντιφάσεων μεταξύ προεκλογικού λόγου και μετεκλογικού έργου. Αλλωστε, η... εικονογράφηση της πολιτικής επιλογής είναι εντελώς διαφορετική όταν έχει κανείς την εξουσία από αυτήν κατά το χρόνο που επιδιώκει να την κατακτήσει.

Και η βασική διαφορά βασίζεται κυρίως σε δύο άξονες. Στα μέσα και το κόστος τους αφ' ενός και στη μαζικότητα της χειραγώγησης που προβάλλει τη μία και μοναδική εκδοχή των γεγονότων ως ισχύ και κύρος, αφ' ετέρου. Για παράδειγμα, ένας πρωθυπουργός μπορεί να εξασφαλίσει μια παρακολουθηματική κάμερα και να επιλέγει το «χτίσιμο» της εικόνας του όπως λέγεται στο μιντιακό λεξιλόγιο η δράση αυτή. Η ψευδαίσθηση πως γιγάντια «λαϊκού» ενδιαφέροντος γεγονότα μπορεί να επισκιάσουν την προεπιλεγμένη εικόνα, και μάλιστα χωρίς τη μεσολάβηση τροχιοδεικτικού σχολίου, είναι αυτή που αυξάνει την ισχύ του έχοντος και κατέχοντος τα μέσα να παράγει την εκάστοτε χρήσιμη στα συμφέροντά του εικόνα. Στην κατάθεση στεφάνου απ' το Γάλλο Πρόεδρο στον Αγνωστο Στρατιώτη στη μεν τηλεόραση, με σχετικά κοντινά πλάνα, λόγου χάριν, είχαν εξαφανιστεί τα περιστέρια. Στις φωτογραφίες όμως τα διέκρινες μια χαρά ανάμεσα σε πόδια σε στάση προσοχής. Η προηγηθείσα βροχή είχε μειώσει έτσι κι αλλιώς την παρουσία τους. Αν τώρα πάμε στον όγκο μιας διαδήλωσης αυτός παίζει ανάλογα με τη γωνία λήψης, το κόστος του γερανού που εξασφαλίζει πλάνα από ψηλά, την εστίαση ανάλογα με το φωτισμό της, για παράδειγμα τη νύχτα, και τα κοντινά πορτρέτα νέων ή γέρων, του σκύλου ή κάποιου που χασμουριέται κ.λπ. κ.λπ.

Η εικόνα χτίζεται και με λόγο χωρίς αντίλογο ζωντανό και επιτόπου. Φερ' ειπείν, το... βαλιτσάκι με τα πυρηνικά που κουβαλάει ο πρόεδρος κάθε «μεγάλης χώρας» με αλυσίδα στο χέρι κάποιου αόρατου αξιωματικού το βλέπεις πριν πιάσει το αεροπλάνο του κυρίου προέδρου διάδρομο. Κι άμα ακούσεις πως το δείνα νυχτερινό στέκι διασκέδασης το διάλεξαν οι Γάλλοι για «ελληνική, γαλλική και τζαζ μουσική», κι ύστερα έστειλαν τον Πρόεδρο για ύπνο, ενώ έμεινε ο Αλέξης με το Λάκη να το ξενυχτήσουν, η εικονογράφηση της «ταξικής ψήφου» γίνεται κάδρο στη φωτό που δεν θα δεις αλλά έχεις ήδη δει. Τα λαστιχοπάπουτσα της αγραβάτωτης νιότης αποκτούν γαλλικό άρωμα, και αντιπαρατίθενται στις φλασιές της κοινωνικής δικτύωσης, ωσάν να αφορούν πολλούς περισσότερους απ' τους πλημμυροπαθείς της μέρας... Η εικόνα της εξουσίας της εποχής μας έχει έναν εχθρό. Το χρόνο. Γεννιέται και πεθαίνει πολύ γρήγορα. Χρειάζεται πολλά στιγμιότυπα πίξελ για να πετύχει το υψηλής ευκρίνειας ψηφιδωτό που θα τη διατηρήσει στην εξουσία, ώσπου η πραγματικότητα των πολλών, οι ανάγκες οι πραγματικές των μαζών, να επικρατήσουν. Το θαύμα της εικόνας δεν κρατάει τρεις μέρες αλλά τρία λεπτά, αν η επόμενη είναι βιωματικά ισχυρότερη και οι παραλήπτες, χρήστες, σχολιαστές, καταναλωτές, την επιλέξουν, κι επομένως τη φωτίσουν κατά το δοκούν.

Η ψευδαίσθηση πως άμα κατακτήσει κάποιος την εξουσία γίνεται και βεζύρης στο σαράι των εικόνων του, έχει πλουτίσει μόνον τους κολοσσούς αναμετάδοσης κι όχι παραγωγής των εικόνων. Στη βαριά βιομηχανία της επικοινωνίας, η αγγλική ορολογία είναι αποσαφηνιστική διαχωρίζοντας το image από το ikon. Δηλαδή την εικονογράφηση από την αγιογραφία που εμείς χρησιμοποιούμε περιφραστικά , διαχωρίζοντας την «εικόνα που προσκυνάμε» από την «εικόνα των πραγμάτων» ή την «εικόνα του δράματος» των προσφύγων π.χ. που «σχηματίζουμε».

Ετσι η φράση - σλόγκαν «ο Τσίπρας τώρα γίνεται ηγέτης - κυβερνήτης» έρχεται σα λεζάντα σε ψηφιδωτό - πίξελ, της αυτοεικονογράφησης: «είμαι υπόλογος μόνο απέναντι στους ψηφοφόρους μου» που εκστόμισε στις προγραμματικές του δηλώσεις, βάζοντάς τους στο κάδρο της συνενοχής κι επιμερίζοντας τις μουντζούρες στην καρικατούρα της αριστερής ιερής ελπίδας - ikon...

Η εργαλειοθήκη της κυρίαρχης τάξης, την εποχή που μια «google» μονοπωλιακός κολοσσός μπορεί να αγοράσει ένα «πετυχημένο» μπλογκ-χώρο συζητήσεων στη Μέση Ανατολή διάρκειας δύο τριών ετών για πέντε εκατομμύρια δολάρια (!) (πραγματικό γεγονός, ένα από πολλά παρόμοια φανερά και κρυφά) είναι τεράστια. Κι απαιτεί πόλεμο ανατροπής με επαναπροσδιορισμό όχι απλώς του οπλοστασίου, της στρατηγικής ή της τακτικής της επικοινωνίας, αλλά πρωτίστως της παιδείας περί αυτήν, με πολιτικούς όρους πέραν της εκπαίδευσης και τις «πενταροδεκάρες» που κατά καιρούς τη συνοδεύουν. Γιατί η αγελάδα αρμέγεται. Η ιερή αγελάδα ποτέ.

Της
Λιάνας ΚΑΝΕΛΛΗ